Praktijk Viriditas

In het prachtige boek Vertroostingen van Dirk de Wachter, dat ik deze kerst van goede vrienden kreeg, lees ik de woorden: verdriet is een ding met stekels. Iemand verliezen doet pijn, het verwondt ons tot bloedens toe. Therapeuten hebben de neiging dat verdriet weg te willen nemen. De Wachter denkt dat dat niet de goede weg is; ‘weggooien van het pakket met verdriet zet een boemerang in werking. Ooit komt dat verdriet terug, in je gezicht en het zal je nog meer verwonden. Hoe harder en sneller je het wegsmijt, hoe harder het terugkomt. Van rouwverwerking is dan geen sprake. Goede troost impliceert dat verdriet met stekels te behouden, op een bepaalde manier zelfs te koesteren. Dat verdriet moet je behouden, zacht in wikkels, omzwachteld met verhalen, woorden, schoonheid en nabijheid. Pak het zo in dat je het onder je arm kunt meedragen. Het is er dan nog maar het steekt niet meer.’

Dit is zo waar. Dit voelt als zo waar. Bij groot verdriet willen we ons verdriet helemaal niet vergeten, we willen het voelen, het hoort immers bij de liefde die er ook nog steeds is. Als therapeut wil ik samen met mijn cliënten hun landschap van rouw verkennen, er liefdevol doorheen wandelen, goed rondkijkend, de details in ons opnemen, in een kalm tempo. De Wachter vat het mooi samen: ‘Troost is niet dat verdriet wegnemen, troost is er een schoonheid aan te geven.’

Wat is zorgvuldig ouderschap? Deze vraag kwam in mij op toen ik vanmorgen, stilletjes van een afstand, twee ouders en hun jonge kind observeerde. Heel geduldig waren ze hun kind nabij zonder iets te zeggen maar duidelijk aanwezig, veilig en alert. Soms deden ze iets voor, heel soepel om beurten: dan de moeder, dan de vader. Hun kind volgde al hun bewegingen en deed hen na, met steeds meer zelfvertrouwen. Erg mooi om te aanschouwen. Met name het eindeloze geduld en de kalme vanzelfsprekendheid van nabij zijn ontroerden me.

Een plotseling geluid deed hen opschrikken en gedrieën vlogen ze op: de veiligheid van de bomen in. De familie kraai laat mij elke dag zien wat zorgvuldig ouderschap is. Zo leert hun kind wat hij kan eten, hoe hij het kan vinden, wat veilige plekken in de buurt zijn, waar hij kan drinken, van welke dieren hij niets te duchten heeft en voor welke hij moet opvliegen. Ook het vliegen zelf wordt met grote precisie begeleid: boven mijn hoofd zeilen ze met zijn drieën, in allerlei weersomstandigheden en met steeds meer souplesse.

Vandaag kwam ik er samen met mijn cliënt achter dat zwaarte soms niet losgelaten kán worden. Dan dient het je blijkbaar nog op dit moment. Met je verstand kun je dan bedenken: ik moet die ervaring of die pijn loslaten om verder te kunnen. Echter, net zoals gras niet groeit door eraan te trekken, kunnen we ook niet met ons hoofd bepalen wat er losgelaten mag worden. Het lichaam neemt daarin de leiding. Dat geeft heel zuiver aan wanneer het tijd is en wanneer dus nog niet. Het is een enorme bevrijding om dit werkelijk te ervaren en er zit dan dus niets anders op dan gewoon maar kalmpjes te volgen…. Het hoofd achterin de bus, het lichaam aan het stuur.

Van crisis naar kans,
van buiten naar binnen,
van vasthouden naar loslaten,
van angst naar verlangen,
van nemen naar geven,
van moeten naar mogen,
van hebben naar zijn.

RJH

Ik omring mij vandaag
met de kracht van de hemel,
het licht van de zon,
de glans van de maan,
het fakkelen van het vuur,
de vaart van de wind,
de stevigheid van de aarde,
de vastheid van de rotsen
en de vriendelijkheid van alle wezens
in en om de aarde.
In de naam van de god en de godin
zo is het,
zo is het,
zo is het.

Afgelopen weekend was ik op Texel. Dik ingepakt genoot ik van de koude wind, de vele krokussen en de piepjonge lammetjes. Het eiland ken ik goed, ik heb er gewoond tijdens mijn studie. Uit die tijd (eind jaren 90) herinner ik me vele vele weidevogels op mijn lange fietstochten. Ik woonde in oost en werkte in west en op iedere fietstocht zag ik bijzondere vogels: een grutto die me zijn naam toeriep vanaf een paaltje, stuntende kieviten in de lucht, om elkaar heen draaiende kiekendieven en prachtige weiden vol bloemen. De lucht was altijd vol met geluiden. Afgelopen weekend telde ik slechts enkele kluten, zag ik 1 kiekendief en waren de grutto’s nergens te bekennen. Ook viel het me op dat het eiland ongelooflijk veel vakantiehuizen rijker is geworden. Zucht, daar gaan ruimte, stilte en diversiteit. Het is makkelijk om somber te worden bij deze teloorgang en verlies van soorten. Het is is moeilijk om het licht te blijven zien, om te speuren naar vitaliteit, veerkracht, levenslust… toch probeerde ik dat en werd ik verrast door de mooie vogelinitiatieven aan de waddendijk in de vorm van gecreëerde rustplekken met strandjes en watertjes. Ik zag slobeenden, vele rotganzen en talrijke bergeenden. En op de terugreis naar huis, op het vasteland nabij Den Helder ineens een grote groep grutto’s: mijn hart maakte een sprongetje! Ze zijn er nog. Ze houden stand. Het kost moeite, maar blijf het mooie en het lichte zien!

Het licht is rond

Het licht is rond en rolt naar alle kanten
de bergen op en af, de dalen door,
de wezens in en uit en langs de planten
stijgt het de bomen in en gaat het alles voor.
Waarheen? Ik vraag dat niet, ik kom, ik ga,
omdat mijn handen en mijn voeten,
mijn ogen en mijn hart zo moeten
en ik het licht nu eenmaal zo versta.

– gedicht van Pierre Kemp

Gedrag veranderen is ongelooflijk moeilijk, zelfs als je het graag wilt. Ingesleten patronen met oud gedrag zijn er namelijk niet voor niets. Ooit heb je ze ontwikkeld om overeind te blijven of om letterlijk te overleven. Ingesleten patronen vormen jouw comfortzone waar je je veilig waant. Echter, op een zeker moment in je leven komen er barsten in jouw bekende vertrouwde wereld en merk je dat het ‘oude gedrag’ niet langer oplevert wat het altijd opleverde. Ik noem dit een ontwaak-moment: alsof je wakker wordt en ineens glashelder ziet hoe je bijvoorbeeld je werk altijd op nummer 1 zet. Of dat je merkt dat je het voor iedereen altijd goed wilt doen en daarbij jezelf volledig over het hoofd ziet. Ik werk graag met mensen in deze ontwaak-momenten. Het is mooi om getuige te mogen zijn van het ontdekken en formuleren van nieuw passend gedrag, volgend op wakkere inzichten. Een gedragsverandering gaat niet zonder slag of stoot. Er is zelfreflectie en moed voor nodig, maar als het dan lukt….. dan straalt er bijna iets magisch doorheen. De timing van verandering luistert heel nauw…. en net zoals dat je niet aan gras kunt trekken om het te laten groeien, laten inzichten en gedragsveranderingen zich ook niet opjagen.