De timing van verandering

Gedrag veranderen is ongelooflijk moeilijk, zelfs als je het graag wilt. Ingesleten patronen met oud gedrag zijn er namelijk niet voor niets. Ooit heb je ze ontwikkeld om overeind te blijven of om letterlijk te overleven. Ingesleten patronen vormen jouw comfortzone waar je je veilig waant. Echter, op een zeker moment in je leven komen er barsten in jouw bekende vertrouwde wereld en merk je dat het ‘oude gedrag’ niet langer oplevert wat het altijd opleverde. Ik noem dit een ontwaak-moment: alsof je wakker wordt en ineens glashelder ziet hoe je bijvoorbeeld je werk altijd op nummer 1 zet. Of dat je merkt dat je het voor iedereen altijd goed wilt doen en daarbij jezelf volledig over het hoofd ziet. Ik werk graag met mensen in deze ontwaak-momenten. Het is mooi om getuige te mogen zijn van het ontdekken en formuleren van nieuw passend gedrag, volgend op wakkere inzichten. Een gedragsverandering gaat niet zonder slag of stoot. Er is zelfreflectie en moed voor nodig, maar als het dan lukt….. dan straalt er bijna iets magisch doorheen. De timing van verandering luistert heel nauw…. en net zoals dat je niet aan gras kunt trekken om het te laten groeien, laten inzichten en gedragsveranderingen zich ook niet opjagen.

Zorg voor je wortels

Vandaag stormt het in Nederland. Met een schuin oog kijk ik naar de bomen in mijn straat en wens dat ze stevig geworteld zijn zodat ze tegen een windstootje kunnen en overeind blijven. De hittegolf van augustus heeft veel bomen verzwakt waardoor ze minder veerkrachtig kunnen reageren op windvlagen. Zo is het ook met ons mensen: als wij niet voor onze wortels en stevigheid zorgen kunnen we niet omgaan met tegenslag, worden we om het minste of geringste uit het lood geslagen.

Hoe je goed voor jezelf zorgt is voor ieder mens anders. Als we kijken naar bomen dan zijn zonlicht en water essentieel qua voeding, maar ook ruimte, goede grond en steun van andere planten zijn nodig. Wat vormt het zonlicht en het water voor jou? In hoeverre sta jij in de voor jouw passende grondsoort? Heb je genoeg ruimte om je heen om te groeien? En hoe is de steun georganiseerd?

Gratis stockfoto met achtergrondlicht, backlit, bewolking
Hoe geworteld ben jij? Hoe stevig sta jij als er een storm raast?

Verantwoorden aan onze ouders

Vandaag liep ik met een van mijn cliënten door het bos. Het had net geregend, de bomen druppelden nog na, het rook fris, het groen was nog groener, er was veel lucht. Dat deed mijn cliënt zichtbaar goed. We spraken over de vraag of je je als kind ooit op een gelijkwaardige volwassen manier tot je ouders kunt verhouden. Als kind wil je geliefd, gezien en gewaardeerd worden door je ouders. De loyaliteit gaat ver, zo ook de neiging je te moeten verantwoorden voor je keuzes. Wanneer houdt dat verantwoorden op? Wanneer is het genoeg? Wanneer kun je het omdraaien en hardop uitspreken dat jouw ouders iets aan jou te verantwoorden hebben? Mijn cliënt kon dat vandaag prachtig verwoorden, het maakte hem lichter en ik mijmer er nu over na… hoe verhoud ik me als volwassen kind tot mijn ouders?

Met mijn 45 jaar vind ik het nog steeds heerlijk om te horen dat mijn ouders trots op me zijn of vinden dat ik iets goed heb gedaan. Ik trek me hun mening aan en heb tegelijkertijd een punt bereikt waarop ik ervaar dat ik niet in alles hetzelfde hoef te zijn, dat ik een eigen pad bewandel. Ik besef: ik ben wie ik ben dankzij en ondanks mijn ouders.

aarde, beest, buiten

Familieverbanden

Gedicht voor weerbaarheid

Naast het vlakke gladde meer
blauw en roze als een maansteen
staat het rechte bos van riet,
elke halm een groene speer,
elke speer staat slank alleen
met een dun vernis van licht.
Licht en schaduw bewegen niet.

In de hemel hangen zware
violet gekleurde wolken.
Niets verraadt de gele schare
vogels, die het riet bevolken.

Dan splijt met een verblindend licht
de hemel open en slaat dicht
met een donderende slag….
Als in een donkere smederij
spatten uit het rieten bos
vonkenregens vogels los
een zwerm van duizend vurige vlerken
stuift geel omhoog in ’t sombere zwerk en
een ziedend hoog gezang breekt vrij.

Mijn hart werd plotseling wit en heet
’t was of ik zelf werd omgesmeed.
Ik heb het angstig ondergaan
ik kwam er sterk en nieuw vandaan.

Onweer in het moeras’ van Maria Vasalis

avond, bliksem, dageraad

Het gevecht na een intensive care opname

PICS krijgt de laatste jaren gelukkig steeds meer aandacht. PICS = Post-Intensive-Care-Syndroom. Vele patiënten ervaren dat pas na ontslag van de intensive care het gevecht echt begint. Er wordt momenteel ingeschat dat 80% van de coronapatiënten die langdurig in het ziekenhuis zijn beademd straks lijden aan PICS. ‘Het voelt alsof ik letterlijk uit de tijd ben gevallen’ of ‘Een deel van mijn leven is verdwenen’: dit zijn veelgehoorde uitspraken van mensen met PICS. Dit syndroom kan een waaier van ernstige klachten met zich meebrengen die lijken op PTSS (een post-traumatisch-stress-syndroom). De klachten zijn in drie categorieën te verdelen: 1) allereerst de fysieke klachten als spierzwakte (na weken stil liggen), pijn, kortademigheid en vermoeidheid, 2) ten tweede de cognitieve klachten zoals een korte aandachtspanne, concentratiestoornissen en geheugenproblemen en 3) ten derde de psychische klachten als het ervaren van angsten, overprikkeling, somberheid en depressieve gevoelens.

Een integrale aanpak is essentieel bij het aangaan van PICS. Een persoon met PICS is er niet bij gebaat om alleen aandacht te besteden aan het opbouwen van spiersterkte met bijvoorbeeld een fysiotherapeut. Aandacht voor de mens als geheel, voor het hele systeem, voor lichaam, ziel en geest, voor voeding (van lichaam en ziel) en voor het opbouwen van Ik-sterkte is essentieel.

ICU Intensive Care | Slingeland Ziekenhuis
De intensive care afdeling van het Slingeland Ziekenhuis

Saamhorigheid en zelfopoffering in Corona-tijd

Vandaag wordt in mijn krant Trouw op twee verschillende plekken de woorden van psychiater Damiaan Denys aangehaald, in relatie tot de Corona-crisis. ‘Wij leven in een cultuur die in een kramp schiet als iets buiten onze controle valt. We beheersen de mens en de natuur en zijn vergeten dat er dingen zijn die ons te boven gaan. Terwijl het ware, het goede en het schone niet vragen om beheersing, maar om een zekere zelfopoffering.’ En elders in de krant: ‘De massale quarantaine kan ook psychische gevolgen hebben. De blik van de ander valt weg. Geeft dat rust, of eenzaamheid en ontreddering die mensen willen verdoven met bijvoorbeeld alcohol of drugs? Deze crisis is een goede correctie van onze megalomane maakbaarheid.’ Op deze zinnen heb ik vanmorgen een tijdje zitten kauwen. Nu mijn praktijk tot nader order gesloten is, lees ik veel en herkauw ik informatie heel bewust. Ik haal het naar binnen waar het langs mijn referentiekader rolt en verteer het. Wij mensen zijn steeds meer gewend geraakt aan controle, aan vasthouden, aan eeuwige groei, aan maakbaarheid. Het Corona-virus waart rond en wij proberen het te controleren. Het is logisch dat we dat zo doen omdat alles in onze samenleving is gericht op controle. Maar wat kunnen wij individuen doen?

Nu we voornamelijk thuis zitten is er veel tijd om na te denken, om te reflecteren op onze immer voorwaarts gerichte beweging. Ik zet mijn pen op papier en draai de zandloper van 15 minuten om: onafgebroken schrijf ik over mijn binnenwereld, wat wordt er allemaal in mij geraakt nu ik thuis zit? Welke angsten en vrezen kom ik tegen? Waar ervaar ik licht? Het helpt om kracht van binnenuit te ervaren zodat ik een buffer heb voor de onzekerheden van buitenaf. Probeer het eens!

Elders in Trouw lees ik: ‘Misschien ontstaat er juist in deze crisis een bepaald inzicht dat we dingen verloren hebben laten gaan in onze samenleving. Verbinding met anderen, zorg voor de natuur, vertraging, grenzen aan de maakbaarheid. De saamhorigheid groeit, er ontstaan allerlei prachtige initiatieven om elkaar te helpen. Vandaag is bijvoorbeeld uitgeroepen tot de Dag van het Gebed waarin christenen, moslims en Joden gezamenlijk bidden.’ Saamhorigheid en zelfopoffering. Doe iets voor een ander en verken daarnaast je eigen binnenwereld. Een gebaar naar buiten en een gebaar naar binnen: twee mooie bewegingen in een vreemde onwerkelijke tijd die door een virus wordt beheerst.

Mijn zus op Iona in het Labyrint op Columba’s Bay; een prachtige plek voor zelfreflectie.

Ongehoord

Ongehoord

Wat ik niet zeggen kan
en niet kan schrijven
zal ergens diep in mij
toch bij me blijven

Ongehoord
maar in een lieve duisternis
verbergt zich iets
dat meer dan woorden is

– Toon Hermans

Alles wat je meemaakt in je leven wordt opgeslagen in jou, of je dat nu wilt of niet. Een schat aan ervaringen zorgt voor rijkdom maar ook voor zwaarte. Niet alles hoeft opgedist te worden, veel kunnen we laten rusten, maar soms is het nodig iets op te diepen uit de ‘lieve duisternis’ zoals Toon Hermans het zo mooi zegt. In het licht ermee en aankijken: dan wordt het ongehoorde gehoord.

Als de klimaatcrisis je neerdrukt….

Ik sla de Trouw van zaterdag open en zie op pagina 3 een grote foto van het bijzondere vogelbekdier. Een zwemmend wezen dat verwant is aan vogels, zoogdieren en reptielen; met snavel, beverstaart en zwemvlies-poten, dat eieren legt maar haar jongen toch zoogt. Zo’n bijzonder wezen leeft op onze planeet. Mijn hart huilt als ik lees dat door de recente bosbranden en droogte in Australië dit magnifieke dier waarschijnlijk zal uitsterven. Even verderop lees ik in de krant over brandweermannen die psychisch volledig gebroken zijn doordat ze soms niets anders kunnen doen dan bossen laten uitbranden terwijl ze de koala’s horen schreeuwen in hun doodsnood. Dit grijpt mij zeer aan en kan me teneergeslagen achterlaten. Wat kunnen wij – individuele betrokken mensen – doen? Natuurlijk kunnen we geld doneren, lid worden van natuurbeschermingsorganisaties of vredevol demonstreren met Extinction Rebellion, maar ik zoek naar iets wat ik dagelijks kan doen. Ik probeer het op de volgende manier, in navolging van mijn grote held en natuurschrijver Robert Macfarlane. Ik verbind me met de aarde, met alles wat leeft, ik zet me met gedachtekracht en een liefdevol hart in voor de natuur. Dat doe ik als ik de krant lees en als ik mijn dagelijkse wandelingen maak met mijn hond. Mijn vorige bericht met prachtig adventsgedicht van Rudolf Steiner zegt het mooi: we zijn één. Ik wil mijn kop niet in het zand steken. Ik wil me actief en heel bewust verbinden met de wereld om me heen. Ik houd van deze aarde en al haar bewoners en zet me voor haar in! Een cynicus zou kunnen zeggen: wat heeft zo’n vogelbekdier daaraan? Wellicht niet veel maar in ieder geval meer dan aan onverschilligheid vermoed ik.

Mijn zus en ik op 1 van de mooiste plekken op aarde: Iona!

Adventsgedicht: we zijn 1 met alles om ons heen

Het eerste licht van Advent is het licht van stenen.
Stenen die leven in kristallen, schelpen en botten.

Het tweede licht van Advent is het licht van planten.
Wortels, stengel, blad, bloem en vrucht waardoor wij leven en groeien.

Het derde licht van Advent is het licht van de dieren.
Dieren van boerderij, veld, bos, lucht en zee.
Allen wachten zij op de grote geboorte.

Het vierde licht van Advent is het licht van de mensheid.
Het licht van liefde, het licht van geweten, om te geven en te begrijpen.

(Rudolf Steiner)

De vier kaarsen van de Adventstijd: 1 voor de stenen, 1 voor de planten, 1 voor de dieren, 1 voor ons mensen.